ilaw: บทวิเคราะห์ : ถอดบทเรียนแรงงานนอกระบบ(อาชีพคนทำงานในบ้าน) ตอน 1 /ตอน 2

บทวิเคราะห์ : ถอดบทเรียนแรงงานนอกระบบ(อาชีพคนทำงานในบ้าน)ตอน 1

บทวิเคราะห์ : ถอดบทเรียนแรงงานนอกระบบ

(อาชีพคนทำงานในบ้าน)

ตอน 1

สภาพการณ์และปัญหา

ที่ผ่านมา แรงงานที่ทำงานบ้านถูกมองในมิติทางเศรษฐศาสตร์ ว่า เป็นแรงงานที่ทำงานไม่ก่อให้เกิดการสร้างรายได้ทางเศรษฐกิจ เมื่อถูกตีความเช่นนี้ จึงส่งผลต่อภาพการให้ความช่วยเหลือคุ้มครองทางกฎหมายแรงงาน รวมถึงการเข้าถึงระบบสวัสดิการทางสังคมต่างๆ ที่แรงงานภาคส่วนนี้ควรจะได้รับ ทำให้สภาพชีวิตของแรงงานที่ทำงานในบ้านต้องเผชิญกับชะตากรรมต่างๆ เช่น การถูกขูดรีดค่าจ้างแรงงานอย่างไม่เป็นธรรม การเอาเปรียบด้านการทำงานที่มีชั่วโมงยาวนาน ไม่มีวันหยุดพักผ่อนที่แน่นอน ทำงานคนเดียวแต่รับใช้คนในครอบครัวและเครือญาติหลายคน มีโอกาสทางการศึกษาน้อย บางรายถูกควบคุมเสรีภาพในการสื่อสารเพื่อการติดต่อกับคนภายนอก หรือญาติ ที่สำคัญแรงงานที่ทำงานในบ้านบางคนที่เป็นผู้หญิงหลายรายต้องตกอยู่ในสภาวะ ความไม่ปลอดภัยในเนื้อตัวร่างกาย และจบชีวิตลงด้วยการฆ่าตัวตาย หรือถูกฆาตกรรมจากนายจ้างบางคนหรือโจรขโมย เป็นต้น

ด้วยสภาพการณ์ดังกล่าว ปัจจุบันแรงงานประเภทคนทำงานในบ้าน จึงมีสถานะการคุ้มครองสิทธิทางกฎหมายที่ไม่ชัดเจน ทำให้การตีความในหลายภาคส่วนได้จัดแรงงานประเภทนี้อยู่ในกลุ่มแรงงานนอกระบบ

และจากข้อมูลของศูนย์วิจัยกสิกร จำกัด ได้คาดการณ์ว่าปี 2550 จำนวนคนที่ทำงานในบ้านมีรวมกันมากถึง 400,000 คน สร้างเม็ดเงินสะพัดสูงถึง 27,000 ล้านบาท โดยอัตราค่าจ้างจะมีความแตกต่างกัน ซึ่งนายจ้างจะดูจากประสบการณ์การทำงาน และความพึงพอใจ

สำหรับประเภทของงานบริการทำงานในบ้านสามารถแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ

ประเภทหนึ่ง เป็นงานบริการทำงานในบ้านที่คนไทยทำใน ประเทศปี 2550 มีประมาณ 225,000 คน เม็ดเงินหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจ 11,000 ล้านบาท

ประเภทที่สอง เป็นแรงงานข้ามชาติที่เข้ามาทำงานอาชีพบริการทำงานในบ้านปี 2550 มีประมาณ 150,000 คน สร้างเม็ดเงินหมุนเวียนประมาณ 9,000ล้านบาท โดยแรงงานกลุ่มนี้จะมีค่าจ้างขั้นต่ำอยู่ที่ 3,000-5,000บาทต่อเดือน และ

ประเภทที่สาม คือแรงงานที่เป็นคนไทย แต่ไปทำงานในบ้านที่ต่างประเทศ (อาชีพแม่บ้าน) มีประมาณ 25,000คนในปี 2550 สร้างเม็ดเงินเข้าประเทศมากถึง 7,000 ล้านบาท

เสียงสะท้อนคนแรงงานฯ

นางสาวสุชิน บัวขาว ตัวแทนผู้ใช้แรงงานใน บ้าน เล่าว่า ปัญหาใหญ่ที่สุดของผู้ใช้แรงงานในบ้าน คือการไม่มีสวัสดิการใดๆรองรับ โดยเฉพาะเรื่องสุขภาพและสิทธิที่ลูกจ้างควรได้รับ เช่นวันหยุด วันลา และค่าจ้างที่เหมาะสม ซึ่งหากเป็นลูกจ้างแบบประจำกินนอนที่บ้าน ส่วนมากจะได้รับค่าจ้างประมาณเดือนละเพียง 4,500 บาทหรือน้อยกว่านั้น แต่ต้องทำงานตั้งแต่เจ็ดโมงเช้ากว่าจะได้เลิกงานประมาณสามทุ่มและทำงาน 7 วัน แต่เมื่อเจ็บป่วยก็ต้องออกค่ารักษาพยาบาลไปก่อน หรือเบิกค่าจ้างล่วงหน้ามาจ่ายค่ารักษา ค่าเดินทาง หยุดได้เพียง 1-2 วันเท่านั้น โดยที่การลาหยุดบางคนก็ไม่ได้ค่าแรง ซึ่งเป็นเรื่องที่คนกลุ่มนี้ได้รับความเดือดร้อนอย่างมาก และต้องการให้รัฐบาลดูแลลูกจ้างกลุ่มนี้ด้วยการจัดการให้ทุกคนมีสิทธิ สวัสดิการ ได้รับการคุ้มครองเหมือนลูกจ้างกลุ่มอื่นด้วย

ขณะที่ตัวแทนผู้ใช้แรงงานในบ้านอีกรายคือ นางสาวแดง บอก ว่า อยากให้นายจ้างและคนทั่วไปมองผู้ทำงานกลุ่มนี้อย่างเพื่อนมนุษย์ที่เท่า เทียมกัน ไม่อยากให้ดูถูก ดูหมิ่น หรือประเมินศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ต่ำกว่าอาชีพอื่น และการจำกัดอิสรภาพ ไม่ให้ออกไปไหน หรือพบปะญาติมิตร รวมทั้งการกำหนดเงื่อนไขที่นายจ้างทำอะไรไม่ผิด แต่ลูกจ้างไม่มีสิทธิอธิบายชี้แจงเหตุผลใดๆ สิ่งเหล่านี้ ล้วนสร้างความอึดอัดและกดดันให้กับลูกจ้าง ทำให้ไม่อยากอยู่กับนายจ้างอีกต่อไป

จากสถานการณ์ดังกล่าวเนื่องในวัน "คนทำงานบ้านสากล 28 สิงหาคมของทุกปี" และในปีนี้ตัวแทนแรงงานในระดับองค์กรภาคเครือข่ายต่างๆ ได้รวบรวมข้อเสนอและโปสการ์ดของผู้ใช้แรงงานนอกระบบอาชีพคนทำงานในบ้าน ที่ระบุความต้องการความช่วยเหลืออะไรบ้างจากรัฐบาลจำนวน 7,000 ใบ ให้กับ ว่าที่ร้อยตรี ดร.สุเมธ ฤทธาคนี ประธานคณะกรรมาธิการการแรงงาน สภาผู้แทนราษฎร เพื่อเร่งผลักดันให้คนทำงานที่บ้านได้รับการคุ้มครองโดยเฉพาะสวัสดิการและมี วันหยุดอย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ให้เห็นผลเป็นรูปธรรม ชัดเจนโดยเร็ว

สำหรับข้อเรียกร้องของกลุ่มแรงงานนอกระบบที่ทำงานในบ้าน มีอะไรบ้าง และแนวทางความช่วยเหลือจากภาครัฐเป็นอย่างไร สำนักข่าวแห่งชาติจะนำเสนอในตอนต่อไป

ชุติมา สุขวาสนะ เรียบเรียง

ชูชาติ เทศสีแดง บรรณาธิการ

ข้อมูลข่าวและที่มา

วันที่ข่าว : 28 สิงหาคม 2552

http://thainews.prd.go.th/view.php?m_newsid=255208270280&tb=N255208&news_headline=%BA%B7%C7%D4%E0%A4%C3%D2%D0%CB%EC%20:%20%B6%CD%B4%BA%B7%E0%C3%D5%C2%B9%E1%C3%A7%A7%D2%B9%B9%CD%A1%C3%D0%BA%BA%28%CD%D2%AA%D5%BE%A4%B9%B7%D3%A7%D2%B9%E3%B9%BA%E9%D2%B9%29%B5%CD%B9%201

บทวิเคราะห์ : ถอดบทเรียนแรงงานนอกระบบ(อาชีพคนทำงานในบ้าน)ตอน 2

บทวิเคราะห์ : ถอดบทเรียนแรงงานนอกระบบ

(อาชีพคนทำงานในบ้าน)

ตอน 2

อนาคตแรงงานนอกระบบฯกับการคุ้มครองและเข้าถึงสิทธิทางกฎหมายแรงงานไทย

จากสถานการณ์ด้านแรงงานที่ทำงานในบ้าน กำลังประสบภาวะไม่ได้รับความเป็นธรรมจากนายจ้างและสังคมหลายด้าน คณะกรรมาธิการการแรงงาน สภาผู้แทนราษฎร ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐและเอกชน อาทิ เครือข่ายแรงงานนอกระบบ และแผนงานคุณภาพชีวิตแรงงานนอกระบบ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.) ได้ประสานความร่วมมือจัดงานรณรงค์และทำข้อเสนอต่อรัฐบาล ในการปกป้องคุ้มครองให้แรงงานนอกระบบอาชีพคนทำงานในบ้านได้รับการปฏิบัติ อย่างเท่าเทียมกัน อีกทั้งเพื่อสร้างความเข้าใจในระดับการรับรู้ เรียนรู้ทางสังคม เพื่อปรับเปลี่ยนทัศนคติของประชาชนในชาติ และภูมิภาค โดยจัดสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง "อนาคตแรงงานนอกระบบอาชีพคนทำงานในบ้าน กับการคุ้มครองและเข้าถึงสิทธิกฎหมายแรงงานไทย" เมื่อที่ 27 สิงหาคม ที่ผ่านมา ณ โรงแรมปริ้นซ์ตั้น ปาร์ค สวีท ถ.มิตรไมตรี เขตดินแดง กทม.

และในโอกาสนี้ กลุ่มเครือข่ายแรงงานนอกระบบ เครือข่ายปฎิบัติการเพื่อแรงงานข้ามชาติ เครือข่ายแรงงานทำงานบ้าน มูลนิธิร่วมมิตรไทย –พม่า มูลนิธิ MAP มูลนิธิเพื่อนหญิง ศูนย์ข่าวข้ามพรมแดน ได้รวบรวมข้อเสนอและโปสการ์ดติดตามส่งต่อไปยังรัฐบาลและกระทรวงแรงงาน ซึ่งมีข้อเสนอดังต่อไปนี้

1. ขอให้รัฐบาลโดยกระทรวงแรงงาน ได้แก้ไขพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน โดยบัญญัติว่าต้องคุ้มครองแรงงานที่ทำงานบ้านอย่างทั่วถึง และเท่าเทียมกับแรงงานในภาคส่วนอื่น

2. ขอให้รัฐบาลโดยกระทรวงแรงงาน ได้กำหนดการตรวจสอบ ดูแลความปลอดภัย และอาชีวอนามัย เช่น ต้องให้นายจ้างจัดหาความจำเป็นขั้นพื้นฐานให้แก่ลูกจ้างทำงานงานตามความ เหมาะสมกับฐานะของผู้ว่าจ้าง ได้แก่ การจัดหาที่พักอาศัยที่ปลอดภัย ถูกสุขลักษณะ มีอาหารและน้ำดื่มที่สะอาด เป็นต้น

3. ขอให้รัฐบาลโดยกระทรวงแรงงาน ได้จัดให้นายจ้างนำพาลูกจ้างทำงานบ้านเข้าสู่การมีบัตรประกันสังคม เพื่อสวัสดิการทางสังคมของลูกจ้างและครอบครัวในอนาคตและเป็นไปตามกฎหมายคุ้ม ครองแรงงาน

4. ขอให้รัฐบาลโดยกระทรวงแรงงานได้คุ้มครองสิทธิและกำหนดมาตรฐานขั้นต่ำสำหรับ ลูกจ้างทำงานบ้านที่เป็นเด็ก ทั้งนี้ ห้ามมิให้นายจ้างจ้างแรงงานเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 15 ปีและห้ามมิให้แรงงานเด็กทำงานบ้านเกินวันละ 8 ชั่วโมง

5. ขอให้รัฐบาลโดยกระทรวงแรงงาน ได้จัดทำระบบการคุ้มครองทางทะเบียนลูกจ้างแรงงานทำงานบ้านโดยให้นายจ้าง หรือผู้ว่าจ้างได้ทำการแจ้งการจ้างลูกจ้างต่อสำนักงานสวัสดิการและคุ้มครอง แรงงานในเขตพื้นที่ของตน ทั้งนี้ เพื่อความสะดวกต่อการติดตาม คุ้มครองจากพนักงานตรวจแรงงาน อีกทั้งสามารถทราบตัวเลขที่แท้จริงของแรงงานในภาคส่วนนี้ได้อย่างเป็นระบบ

6. ขอให้รัฐบาลจัดทำนโยบายแผนและงบประมาณ เพื่อการส่งเสริม พัฒนาทักษะฝีมือแรงงงานให้กับลูกจ้างทำงานบ้าน เช่น การจัดทำหลักสูตรและฝึกอบรม การให้บริการ การทำอาหารอย่างอาชีพ อีกทั้งเปิดโอกาสให้ได้รับการศึกษาทั้งในระบบและนอกระบบ โดยการไปฝึกอบรม และการไปศึกษา นายจ้างต้องอนุญาตให้ไปตามคำร้องขอจากลูกจ้าง และต้องจ่ายค่าจ้างเสมือนการมาทำงานให้กับนายจ้างตามที่กฎหมายแรงงานกำหนด ไว้

ด้านว่าที่ร้อยตรี ดร.สุเมธ ฤทธาคนี ประธานคณะกรรมาธิการการแรงงาน สภาผู้แทนราษฎร ยืนยันว่า ความไม่เป็นธรรมที่กลุ่มแรงงานนอกระบบที่ทำงานในบ้านได้รับ จะต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน เพราะถือเป็นแรงงานสำคัญส่วนหนึ่งของประเทศ เนื่องจาก จำนวนแรงงานกลุ่มนี้ มีจำนวนมากถึง 400,000 คน และสร้างเม็ดเงินสะพัดในประเทศ สูงถึง 27,000 ล้านบาท โดยหลังจากรับข้อเสนอและโปสการ์ดในครั้งนี้ จะต้องมีการเร่งแก้ไขกฎหมายของสำนักงานประกันสังคม ในส่วนของ พ.ร.บ.เงินทดแทน และกองทุนคุ้มครองแรงงาน ซึ่งคณะกรรมาธิการการแรงงาน กำลังผลักดันกฎหมายเข้าสู่การพิจารณาของที่ประชุมสภานิติบัญญัติ เพื่อทำให้เกิดเป็นพระราชบัญญัติคุ้มครองคนกลุ่มนี้

คนทำงานบ้าน คือ คนทำงาน และงานบ้าน เป็นงานที่มีคุณค่า แต่กลับถูกจัดความสำคัญทางสังคมจนไม่ได้รับสิทธิที่พึงจะได้รับตามกฎหมาย โดยเฉพาะสวัสดิการต่างๆ ดังนั้นวันแรงงานนอกระบบอาชีพคนทำงานในบ้านสากล ในวันนี้ อาจถือเป็นอีกเริ่มต้น ที่จะจุดประกาย ให้ทุกคนหันกลับมามองคุณค่า และปรับเปลี่ยนค่านิยมของสังคมในเรื่องนี้เสียใหม่ เพราะแรงงานทุกสาขาอาชีพ ก็ล้วนมีสิทธิและศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์ไม่แตกต่างกัน

ชุติมา สุขวาสนะ เรียบเรียง

ชูชาติ เทศสีแดง บรรณาธิการ